Zdrada ciała - Alexander Lowen

Zdrada ciała Alexandra Lowena jest fascynującą i angażującą podróżą po świecie osobowości schizoidalnej. Na czym polega podtytułowa zdrada ciała i jak wygląda przejmujący dysonans między fizycznością a jaźnią zaburzonej osoby?

Zaburzenia osobowości są specyficznym znakiem czasu, choć, co oczywiste, w żadnym stopniu nie neguje to ich wcześniejszego istnienia. Szacuje się, że w samej Europie około 40% populacji cierpi na różnego rodzaju problemy psychiczne. Czym są wspomniane zaburzenia? Nie stanowią stricte choroby psychicznej, podlegają leczeniu terapeutycznemu. Opierają się na patologiach wzorcowych funkcjonowania jednostki, wyrażają się poprzez nieprawidłowo ukształtowane zachowania. Stanowczo wśród czynników rzutujących na problemy osobowościowe wymienić możemy zarówno uwarunkowania środowiskowe, biologiczne, jak i genetyczne.

Schizoidalna pułapka ciała

Analizowane przez Lowena – psychiatrę i psychoterapeutę – zaburzenie schizoidalne nie jest tak powszechnie zgłębione i nie opiera się na absurdalnie kultowej etykiecie jak w kwestii zaburzenia typu borderline, narcystycznego czy choćby psychopatii. W przypadku osobowości schizoidalnej, zgodnie ze standardową i pobieżną wiedzą podręcznikową, mamy do czynienia z jednostką wycofaną relacyjnie, względnie unikową, której życie, jakkolwiek kuriozalnie może to zabrzmieć, rozgrywa się w przeważającej mierze w głowie. Jednak rejterada ze świata zewnętrznego cierpiącej osoby nie odbywa się wyłącznie na dostrzegalnej płaszczyźnie relacji międzyludzkich, a sięga znacznie głębiej i dotyczy rozłamu, oderwania na bardzo podstawowym poziomie: braku integralności z własną fizycznością.

„Można powiedzieć, że osoba schizoidalna przebywa w swoim czyśćcu, to znaczy ani nie >>odpłynęła<< jak schizofrenik, ani nie jest w pełni >>tu i teraz<<.”

Droga do integralności

Zdrada ciała poddając wnikliwym badaniom konkretne przypadki wskazuje na zatrważający wspólny mianownik: pacjenci są ludźmi nie mającymi więzi nie tylko z rzeczywistością w której funkcjonują, ale i z ciałem – pierwotnym i z zasady najbliższym „domem”, w obrębie którego każdy z nich żyje.

„Całkowita utrata kontaktu z ciałem to charakterystyczna cecha schizofrenii. Mówiąc najogólniej, schizofrenik nie wie, kim jest, i tak bardzo jest oderwany od rzeczywistości, że nie potrafi nawet postawić sobie tego pytania. Natomiast osobnik schizoidalny wie, że ma ciało, więc orientuje się w czasie i przestrzeni. Ponieważ jednak jego ego nie utożsamia się z ciałem i nie postrzega jego żywotności, nie czuje więzi ze światem i innymi ludźmi. I podobnie jego świadome poczucie tożsamości nie ma związku z tym, jak się czuje ze sobą. Konflikt ten jest obcy osobie zdrowej, której ego identyfikuje się z ciałem i której świadomość własnej tożsamości wyrasta z odczuć cielesnych.”

Lowen wskazuje na niesamowite, trudne do zrozumienia, choć zupełnie logiczne cechy fizyczne charakteryzujące osoby dotknięte zaburzeniem schizoidalnym. Obrazuje wyraźne zmiany zachodzące w wyglądzie, a także dotyczące metabolizmu i ruchliwości. Pokazuje, jak cierpienie psychiczne wynikłe we wczesnym etapie rozwojowym z zaniedbań rodzicielskich, wrogości, a także zaakcentowanej kwestii seksualnej przyczynia się do lękowego wycofania i utrwalania destrukcyjnych mechanizmów.

Tym, co zdecydowanie stanowi wartość dodaną lektury jest nie tylko wnikliwe przedstawienie klinicznych przypadków, ale i zaakcentowanie sposobów leczenia, które nie może opierać się wyłącznie na pracy terapeutycznej, a musi obejmować podejście holistyczne, zatem działania z ciałem, choćby ćwiczenia oddechowe oraz stosowanie odpowiednich pozycji.

Za egzemplarz do recenzji dziękujemy Wydawnictwu: